Ο μίτος της πανδημίας

του Τάσου Φουντουλάκη

Herbert James Draper, «Αριάδνη», περ. 1905.

​Η επιδημία είναι η νέα μας πραγματικότητα. Λοκντάουν, απαγόρευση κυκλοφορίας, υγειονομικά πρωτόκολλα, μάσκες και αποστάσεις: αυτή είναι πλέον η καθημερινότητά μας από τον Μάρτιο του 2020.

Η ύφεση βαθαίνει. Ήδη τον Σεπτέμβριο, η Eurostat υπολόγιζε ότι η μείωση της απασχόλησης στην Ελλάδα στο β’ τρίμηνο του 2020 ήταν υψηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, στο γ’ τρίμηνο του 2020, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν παρουσίασε σε όρους όγκου μείωση 11,7% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019.

Η οικονομική δυσπραγία σε συνδυασμό με τις απαγορεύσεις που επιβάλλει η Κυβέρνηση δημιουργούν ένα εκρηκτικό κλίμα. Παράλληλα με την ανεργία αυξάνεται η «γενναιοδωρία» της Κυβέρνησης προς τους «ημετέρους»: η Aegean Airlines στηρίζεται με 120 εκατομμύρια ευρώ από τον δημόσιο κορβανά, την ίδια ώρα που πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις ετοιμάζονται να βάλουν λουκέτο. Ταυτόχρονα, δράττοντας την ευκαιρία του λοκντάουν, η Κυβέρνηση δρομολογεί την κατάργηση της πληρωμής των υπερωριών και την αντικατάστασή της με μείωση ωρών, ρεπό ή ημέρες άδειας εντός εξαμήνου.

Για ακόμη μια φορά, βλέπουμε τις κοινωνικές ισορροπίες να διαταράσσονται. Και αυτό δεν έχει επιπτώσεις μόνο στην οικονομική ή την πολιτική ζωή, αλλά στην καθημερινή μας ύπαρξη. Ας αναλογιστούμε πόσο έχει επιδεινώσει ο εγκλεισμός την ψυχική υγεία πολλών συμπολιτών μας· δεν είναι τυχαίο το πόσο νωρίς δημιουργήθηκε η ειδική τηλεφωνική γραμμή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης για τον κορωνοϊό.

Έχουμε μπει σε έναν λαβύρινθο με την πανδημία στον ρόλο του Μινώταυρου. Η πορεία μας συναντά διαρκώς αδιέξοδα: μπορούμε να βρούμε τον μίτο που θα μας επιτρέψει να αλλάξουμε κατεύθυνση και να ελπίσουμε σε θετικά αποτελέσματα;

Οι πολίτες, πάντως, της Αυστραλίας και ιδίως της Βικτώριας φαίνεται ότι τον έχουν βρει, μετρώντας πάνω από ένα μήνα χωρίς κανένα νέο κρούσμα. «Οι αρμόδιοι φοβούνταν έναν ατέρμονο κύκλο λοκντάουν και επανεκκινήσεων», εξηγεί ο αναλυτής του Vox, Dylan Scott. «Συνειδητοποίησαν ότι οι άμορφοι στόχοι της “μείωσης της διασποράς” ή της “επιπέδωσης της καμπύλης” υπήρξαν αναποτελεσματικοί στην καλλιέργεια της υποστήριξης των αυστηρών μέτρων [...] από την κοινή γνώμη». Στόχος τους έγινε να μηδενίσουν τα κρούσματα και κατάφεραν να συσπειρώσουν τους πολίτες γύρω από τον ξεκάθαρο αυτό σκοπό.

Ακολουθώντας τις προτάσεις του έγκριτου Ινστιτούτου Grattan, η πολιτική ηγεσία συνόδευσε το αυστηρό λοκντάουν με την ενδυνάμωση των υποδομών υγείας και την ενίσχυση των πολιτών μέσω πολλών και στοχευμένων επιδομάτων, καθώς και με την διαμόρφωση ενός πλαισίου σταθερών κανόνων για τις συνθήκες εκκίνησης και παύσης των ειδικών μέτρων. Ο συνδυασμός συνεπούς στρατηγικής, κοινωνικής λογοδοσίας και δημόσιας στήριξης της υγείας και της εργασίας φαίνεται προς το παρόν να αποδίδει καρπούς.

Στην Ελλάδα ακολουθείται το αντίθετο πρόγραμμα. Διαρκείς αντιφάσεις, κακή νομοθέτηση, ισχνή υποστήριξη της κοινωνίας και της οικονομίας. Το 2021 αναμένεται και πάλι υφεσιακό. Οι θυσίες των πολιτών κατά την μνημονιακή περίοδο δεν έκανε σοφότερο το πολιτικό μας προσωπικό. Οι ίδιοι άνθρωποι επαναλαμβάνουν τα ίδια λάθη κι εκείνοι που δεν μπόρεσαν να αναγνωρίσουν και να αντιμετωπίσουν την σπείρα του δημόσιου χρέους είναι οι ίδιοι που δεν μπορούν να αναγνωρίσουν και αντιμετωπίσουν την σπείρα των αναζωπυρώσεων του κορωνοϊού και των λοκντάουν.

Πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε σοβαρά ένα σαφές πλαίσιο εξόδου από την πανδημική κρίση, αλλά κυρίως ένα νέο κοινωνικό μοντέλο για το μέλλον, με έμφαση στην ιδιωτική πρωτοβουλία των ελεύθερων επαγγελματιών και των συνεταιρισμών, καθώς και την δημόσια στήριξη των κοινών αγαθών.

Η Αριάδνη δεν μπορεί να μας δώσει τον πολυπόθητο μίτο, χρειάζεται να τον υφάνουμε εμείς οι ίδιοι με πολλά ξεχωριστά νήματα, με τις ιδέες και τις πράξεις του καθενός μας.

---