Pieter Bruegel (πρεσβύτερος), Het Luilekkerland, 1567
Οι δύο εκλογικές αναμετρήσεις τελείωσαν και προέκυψε δεύτερη θητεία για τον κ. Μητσοτάκη. Η πρώτη του κυβέρνηση στιγματίστηκε από σκάνδαλα, διαφθορά, απευθείας αναθέσεις σε ημετέρους, υποστελέχωση της δημόσιας υγείας, το δυστύχημα των Τεμπών... Αρκετοί λοιπόν αναρωτιούνται πώς το κόμμα του μπόρεσε να κατακτήσει και πάλι την πρωτιά, ανεβάζοντας μάλιστα ελαφρά το ποσοστό του.
Η είσοδος δύο νέων κομμάτων έκανε εντύπωση σε πολλούς. Προβάλλοντας τις χριστιανορθόδοξες αξίες, η ΝΙΚΗ έπεισε κυρίως τους θρησκευόμενους συμπολίτες μας, τους απογοητευμένους από την πολιτική της ΝΔ, καθώς και όσους αντιτάχθηκαν στην υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού κατά την έξαρση της πανδημίας της COVID-19. Από την άλλη πλευρά, ο φυλακισμένος κ. Κασιδιάρης της πάλαι ποτέ ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ κατάφερε με μία δήλωση να δώσει σχεδόν 5% στους μέχρι πρότινος άγνωστους ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ. Επιβεβαιώθηκε έτσι για μία ακόμη φορά μετά το 2012 η αποτυχία των κομμάτων εξουσίας να αποτρέψουν με πολιτικές και επιχειρήματα την κοινοβουλευτική παρουσία της –κατά τα λεγόμενα των ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ– «Εθνικής Πατριωτικής Δεξιάς».
Άλλο είναι, όμως, το θέμα. Για πρώτη φορά στη μεταπολιτευτική ιστορία οι ψηφοφόροι δεν αποδοκίμασαν την κυβέρνηση, αλλά την αξιωματική αντιπολίτευση. Από το 2019 μέχρι σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε μία κακή αξιωματική αντιπολίτευση: οι απόψεις των στελεχών του στερούνταν συνοχής και τα μέλη του αυξήθηκαν ελάχιστα.
Ρόλο στην κατάπτωση του ΣΥΡΙΖΑ έπαιξε προφανώς και η φιλική προς την κυβέρνηση Μητσοτάκη στάση των συστημικών μέσων ενημέρωσης. Αρχής γενομένης με την Λίστα Πέτσα η κυβέρνηση μοίρασε το χρήμα που διασφάλισε ότι οι αμφιλεγόμενες μεταρρυθμίσεις της θα περνούσαν στα ψιλά γράμματα (π.χ. κατάργηση αποκλειστικής σχέσης νοσοκομειακών γιατρών με το ΕΣΥ). Παράλληλα, οι άστοχες δηλώσεις διαφόρων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ έδωσαν πάτημα στη ΝΔ να κερδίσει επικοινωνιακά το παιχνίδι.
Άλλωστε, η απροθυμία του ΣΥΡΙΖΑ να συγκροτήσει έναν ευρύ εκλογικό συνασπισμό με το ΠΑΣΟΚ και το ΜέΡΑ25 (αντίστοιχο π.χ. με την Ένωση του Ρομάνο Πρόντι το 2006) ώστε να ανακόψει την παντοδυναμία της ΝΔ δυναμίτισε το σύστημα της απλής αναλογικής που πιθανώς με αγνές προθέσεις είχε θεσπίσει. Η αξιωματική αντιπολίτευση θεώρησε ότι οι «προοδευτικές δυνάμεις» θα την υποστήριζαν μετεκλογικά με αντάλλαγμα ορισμένα υπουργεία και αρνήθηκε να συζητήσει σοβαρά τις ενστάσεις τους για το σχέδιο αυτό.
Σε αντίθεση με την ΝΔ που είχε θέσει την αυτοδυναμία ως ξεκάθαρο στόχο και είχε καλέσει τους πολίτες να διαφυλάξουν την σταθερότητα (που θα διαταρασσόταν από αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις), ο ΣΥΡΙΖΑ απέτυχε να οικοδομήσει ένα θετικό αφήγημα για την πραγματική πολιτική και προτίμησε να επιμείνει στο σλόγκαν «δείτε πόσο κακή είναι η ΝΔ και ο αρχηγός της!». Αλλά κάτι τέτοια δεν κερδίζουν εκλογές.
Ο φόβος περί αστάθειας συσπείρωσε το κοινό της ΝΔ. Το κοινό του ΣΥΡΙΖΑ και των λοιπών αντικυβερνητικών δυνάμεων οδηγήθηκε απογοητευμένο στην αποχή. Σ’ αυτά άρκεσε να προστεθεί ένα καλπονοθευτικό εκλογικό σύστημα για να σχηματίσει κυβέρνηση ένα κόμμα στο οποίο εναντιώνεται (ενεργητικά ή παθητικά) το 80% του ελληνικού λαού και για να καταλήξει η αξιωματική αντιπολίτευση με αριθμό εδρών που δεν της επιτρέπουν καν να αξιοποιήσει τα βασικά της συνταγματικά όπλα (όπως π.χ. πρόταση δυσπιστίας).
Κάποιοι θα έλεγαν ότι η ΝΔ κατάφερε να κρατήσει όσους την ψήφισαν το 2019, μέσα από επιστρεπτέες προκαταβολές και επιδόματα, και παράλληλα να πάρει και κάποιους αναποφάσιστους της τελευταίας στιγμής. Ότι οι πολίτες δεν βλέπουν τα χειρότερα που είναι μπροστά τους: την ακρίβεια, την υπονόμευση της δημόσιας εκπαίδευσης, την υποτίμηση του ΕΣΥ... Ότι μιλούμε πια για πολιτικό μάρκετινγκ, όπου αυτό που μετρά είναι η επικοινωνία και όχι η ουσία.
Αυτή είναι, ωστόσο, η αιώνια αλήθεια της πολιτικής: ο μέσος πολίτης ψηφίζει βάσει συμβόλων, όχι βάσει συμφερόντων ή άλλων «υλικών» πραγμάτων. Ας καταλάβουν λοιπόν οι δυνάμεις της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς ότι «οὐκ ἐπ’ ἄρτω μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος». Αν θέλουν να μιλήσουν στον κόσμο για την κατάκτηση του ψωμιού, θα πρέπει να μιλήσουν για κάτι πέρα απ’ αυτό. Δηλαδή, για σύμβολα. Και αναζητώντας τα κατάλληλα σύμβολα οφείλουν να επανεξετάσουν και εκείνα που έχουν εκχωρήσει ελαφρά τη καρδία στην Δεξιά (πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια) ή στην Άκρα Αριστερά (ελευθερία, φεντεραλισμός, δικαίωμα αντίστασης).
Διαφορετικά, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα βρει τον βηματισμό του. Θα καταρρακωθεί περισσότερο στις επερχόμενες δημοτικές και ευρωπαϊκές εκλογές. Και θα χάσει κάθε ελπίδα να ξανακυβερνήσει. Και τότε η επιστροφή στον κλασσικό δικομματισμό ΝΔ-ΠΑΣΟΚ θα είναι το μικρότερο κακό. Διότι το μεγαλύτερο θα είναι η πτώση του ΣΥΡΙΖΑ να μην σημάνει άνοδο του ΠΑΣΟΚ (ή όποιου άλλου κόμματος), αλλά απλώς αύξηση της αποχής και παρατεταμένη μονοκρατορία ενός και μόνου κόμματος.